Sokołowski Marian (zm. 1770), konfederat barski, przywódca spisku konfederackiego. Był synem podobno Zofii, wdowy zamieszkałej w l. siedemdziesiątych XVIII w. przy klasztorze norbertanek w Imbramowicach.
S. przystąpił do konfederacji barskiej; został rotmistrzem w oddziale regimentarza Franciszka Trzebińskiego i w październiku 1769 przebywał z tym oddziałem w okolicach Kęt i Białej. Dn. 26 XI t.r. uczestniczył zapewne w ataku na Nową Bramę w Krakowie i w zdobywaniu armat. Raniony podczas walki i uznany za zmarłego, został pochowany w zbiorowej mogile na cmentarzu przy kościele Najśw. Marii Panny w Krakowie; odzyskawszy przytomność wydostał się 29 XI o własnych siłach z mogiły. Przekaz o jego cudownym ocaleniu został zapisany dopiero w poł. XIX w. przez Józefa Mączyńskiego na podstawie relacji mieszkającego w pobliżu kościoła Mariackiego ks. Józefa Zaremby. Opowiadał on, że zaopiekował się rannym S-m i pomógł mu przedostać się w chłopskim przebraniu do oddziału konfederatów oraz że później dostał od S-ego, «rotmistrza dywizji Pułaskiego» list z podziękowaniem napisany 20 VII 1770. Wg J. Mączyńskiego, S-emu, którego wzięto do niewoli i przewieziono 11 VIII t.r. do Krakowa, udało się uwolnić i uczestniczył w dalszych walkach. Podczas potyczki w okolicach Miechowa 14 X dostał się ponownie do niewoli wraz z 19 żołnierzami jako dowódca ok. 100-osobowego oddziału konfederatów. I tym razem udało mu się zbiec, skoro wiadomo, że w końcu października koło Wieliczki został znów pojmany przez oddział płk. Uszakowa i umieszczony w więzieniu na zamku wawelskim. Dn. 5 XI t.r. zawiązał spisek z uwięzionymi tam konfederatami, by «wydusić wszystkich Moskali zostających w zamku» (W. Mączeński). Wśród sprzysiężonych znalazł się zdrajca Zeliński (Zieliński), który wydał S-ego, jako przywódcę spisku. S. zmarł w nocy z 5 na 6 XI 1770, w wyniku ciężkiego pobicia przez rosyjskie służby więzienne i został pochowany obok baszty Sandomierskiej na wzgórzu wawelskim.
Wg tradycji krakowskiej z osobą S-ego związana jest w Krakowie figura Najśw. Marii Panny Łaskawej, dłuta Jana Krzyżanowskiego, ufundowana staraniem jego matki i za zgodą archiprezbitera kościoła Najśw. Marii Panny, ks. Leonarda Kiełczewskiego, ustawiona nad bramką cmentarza Mariackiego, poświęcona 15 VIII 1771, następnie (w r. 1795) przeniesiona na kolumnę przed kościołem Kapucynów w Krakowie; 1 IX 1942 ostatecznie ustawiona u wylotu ul. Jagiellońskiej na Plantach.
Bieniarzówna J., Małecki J., Dzieje Krakowa, Kr. 1984 II; Dziwna historia statuy N. Panny Marii przed kościołem OO. Kapucynów w Krakowie, „Kalendarz Franciszkański” 1930; Krasicka J., Kraków i ziemia krakowska wobec konfederacji barskiej, Kr. 1929; Mączyński J., Kilka podań i wspomnień krakowskich, Kr. 1855; Mączyński R., Mater Gratiarum Varsaviensis. Wizerunki Madonny Łaskawej w sztuce polskiej, „Roczn. Hist. Sztuki” R. 22: 1995 s. 312; [Nowakowski W.] Wacław Kapucyn, Statua Najświętszej Maryi Panny przed kościołem OO. Kapucynów w Krakowie, Kr. 1890 s. 15–27; Rożek M., Mistyczny Kraków, Kr. 1991 s. 35–6; tenże, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, W.–Kr. 1993; Wspomnienia historyczne Krakowa na każdy dzień roku, Wyd. J. Czech, Kr. 1834 s. 26; – Materiały do dziejów wojny konfederackiej 1768–1774 r., Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1931; Mączeński W., Dziennik zdarzeń w mieście Krakowie w czasie konfederacji barskiej, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1911.
Rafał Róg